Ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Όρθης βρίσκεται στην κτηματική περιφέρεια των Τοπικών Κοινοτήτων Κέδρου και Λουτρού του Δήμου Σοφάδων, 21 χλμ. ΝΑ της Καρδίτσας. Η αρχαία πόλη καταλαμβάνει την κορυφή και τις πλαγιές του λόφου «Χελωνόκαστρο», εκτείνεται στο άλσος του Αγ. Νικολάου, όπου και το ομώνυμο εξωκκλήσι, ενώ στον ίδιο χώρο εντάσσονται το μικρό ιερό Α της Επαρχιακής οδού Καρδίτσας – Κέδρου, καθώς και τα νεκροταφεία που εκτείνονται εκατέρωθεν του δρόμου, προς τα Α και ΝΑ. Η αρχαία πόλη Όρθη αναφέρεται από τον Όμηρο στον «Νηών Κατάλογο» και οι παλαιότεροι μελετητές πίστευαν ότι αποτελεί πόλη της Περραιβίας, περίοικης περιοχής των Θεσσαλών στα ΒΑ του θεσσαλικού κάμπου. Ωστόσο, ο εντοπισμός κατά τη δεκαετία του 1980 μέσα σε τάφο δύο χάλκινων νομισμάτων του 4ου αι. π.Χ. της πόλης Όρθης, καθώς και το τυχαίο εύρημα ενός θραύσματος κεραμίδας (κομμάτι στρωτήρα λακωνικού τύπου) που σώζει τμήμα σφραγίσματος με την επιγραφή Ο]ΡΘΙΕΩ[Ν από την περιοχή της πόλης, στα δυτικά του άλσους, οδήγησαν τον ανασκαφέα κ. Μ. Ιντζεσίλογλου να προχωρήσει στην ταύτιση της εν λόγω πόλης με την Όρθη, η οποία εμπίπτει στα όρια της «τετράδας» Θεσσαλιώτιδας, μιας εκ των τεσσάρων περιοχών στις οποίες διαιρούνταν η Θεσσαλία κατά την αρχαιότητα.Την κορυφή του λόφου «Χελωνόκαστρο» καταλάμβανε η οχυρωμένη ακρόπολη της πόλης, από τα τείχη της οποίας ελάχιστοι λίθοι διασώζονται. Μοναδικά ορατά ίχνη της πορείας του τείχους αποτελούν τα ορύγματα, από όπου αποσπάσθηκαν και απομακρύνθηκαν οι λιθόπλινθοι των τειχών κατά τη δεκαετία του 1950. Από τα τείχη της «άνω» πόλης είναι δυνατόν να αντιληφθεί κανείς αμυδρά μόνο την πορεία του δυτικού σκέλους που οδηγούσε προς τα βόρεια, προς την «κάτω» πόλη, ενώ με σαφήνεια διακρίνεται η πορεία του τείχους που περιέβαλε την «κάτω» πόλη στο άλσος του Αγ. Νικολάου. Είναι, επίσης, ορατό ένα «διατείχισμα» στο εσωτερικό της, το οποίο διαχώριζε την πόλη στο πεδινό της τμήμα, ίσως κατά την ελληνιστική περίοδο. Δίπλα στο εξωκκλήσι έχει αποκαλυφθεί η ΝΑ πυλίδα των τειχών, η οποία προστατευόταν στη βόρεια πλευρά της από έναν προεξέχοντα πύργο. Στις πλαγιές του λόφου εκτεινόταν η αρχαία πόλη με τις οικίες των κατοίκων, όπως μαρτυρούν η ανασκαφή μιας ιδιωτικής οικίας αλλά και τμήματα από όπου διέρχονταν σωληνωτοί αγωγοί ύδρευσης που μετέφεραν το νερό από τις πηγές προς την «κάτω» πόλη και τις οικίες της. Στο χώρο της ιδιωτικής οικίας, η οποία χρονολογείται τον 4ο αι. π.Χ, ανασκάφηκαν δύο δωμάτια και εντοπίστηκαν μία σιδερένια γραφίδα, πήλινες μήτρες, και παραμορφωμένα αγγεία (αποτυχημένα κεραμικά προϊόντα). Πολύ πιθανόν τα αντικείμενα αυτά ανήκαν σε κάποιο κεραμέα της εποχής, γι’ αυτό και το οίκημα ονομάστηκε «Οικία του Κεραμέα». Στα ανατολικά της πόλης, σε μικρή απόσταση από τα τείχη, εντοπίστηκε σε σωστική ανασκαφή τη δεκαετία του 1980 ένα ιερό, που χρονολογείται στα τέλη του 4ου και τον 3ο αι. π.Χ., με μικρό ναό «εν παραστάσι» και πολυμερή σηκό. Επίσης, αποκαλύφθηκαν τμήματα δύο βοηθητικών κτιρίων με κυκλική και παραλληλόγραμμη κάτοψη, καθώς και τμήμα περιβόλου του τεμένους του ιερού προς τα Α. του. Στο ιερό εντοπίστηκαν αρκετά πήλινα ειδώλια, γυναικείες προτομές και άλλα αφιερώματα, όπως πήλινα αγγεία, μεταλλικά κοσμήματα και μολύβδινα ομοιώματα επίπλων, Τους εικονογραφικούς τύπους μερικών προτομών και ειδωλίων αλλά και κάποια είδη αναθημάτων συνήθως τα πρόσφεραν οι θνητοί σε ιερά της Δήμητρας και Περσεφόνης, της Άρτεμης ή της Αφροδίτης. Είναι, λοιπόν, πολύ πιθανόν το ιερό να μην ήταν αφιερωμένο μόνο σε μία θεά αλλά να υπήρξε συλλατρεία όλων αυτών των θεοτήτων. Την ίδια δεκαετία ανασκάφηκε, λίγο βορειότερα από το ιερό, ένα τμήμα του εκτεταμένου ΒΑ νεκροταφείου της πόλης, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως χώρος ταφών από τον 4ο αι. π.Χ. έως τους ρωμαϊκούς χρόνους (1ος και 2ος αι. μ.Χ.) Οι νεκροί ενταφιάζονταν σε απλούς λακκοειδείς τάφους, σε κιβωτιόσχημους, σε κεραμοσκεπείς, σε πήλινες λάρνακες ή ακόμη σε αγγεία και σε μεγάλους αποθηκευτικούς πίθους. Υπήρχαν βέβαια και περιπτώσεις καύσης των νεκρών και περισυλλογής της τέφρας και των οστών τους σε τεφροδόχα αγγεία. Ταφές σε κιβωτιόσχημους τάφους των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων εντοπίζονται κατά καιρούς και στην περιοχή γύρω από το μικρό ελληνιστικό ιερό, ενώ το 2005 ανασκάφηκε -με αφορμή τη διάνοιξη κοινοτικής οδού- τμήμα του ΝΑ νεκροταφείου της πόλης. Εδώ στο σύνολό τους οι τάφοι ήταν κεραμοσκεπείς, με αρκετά κτερίσματα που χρονολογούν τη χρήση της θέσης ως νεκροταφείου από τον 4ο έως τον 2ο αι. π.Χ. Το γεγονός της ύπαρξης ενός μικρού ιερού μέσα σε χώρο, που χρησιμοποιούνταν για αιώνες ως νεκροταφείο, σε συνδυασμό με τον τύπο και το είδος κάποιων αναθημάτων υποδεικνύει την ταύτιση του με ιερό αφιερωμένο στη λατρεία θεοτήτων με χθόνιο χαρακτήρα.
Ώρες Λειτουργίας
Ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος έπειτα από συνεννόηση με την Εφορεία.
Πρόσβαση στον αρχαιολογικό χώρο
Οδικώς μέσω της Επαρχιακής Οδού Σοφάδων – Κέδρου
προηγούμενο 
επόμενο 
